Kişilik Bozuklukları, bireylerin düşünce, duygu, davranış ve ilişkilerde sürekli, esnek olmayan bir biçimde anormal kalıplar geliştirdiği psikolojik durumları tanımlar. Bu bozukluklar, bireyin yaşam kalitesini etkileyebilir ve çevresiyle olan ilişkilerinde sorunlara yol açabilir. Kişilik bozuklukları, genellikle erken yetişkinlik döneminde başlar ve yaşam boyu devam edebilir.
Kişilik Bozuklukları Türleri
Kişilik bozuklukları, genellikle üç ana grupta sınıflandırılır: A Grubu, B Grubu ve C Grubu.
A Grubu Kişilik Bozuklukları (Garip veya Tuhaf Davranışlar)
- Paranoid Kişilik Bozukluğu: Aşırı şüphecilik, güvensizlik ve başkalarının niyetlerini sürekli olarak kötüye yormak.
- Şizoid Kişilik Bozukluğu: Sosyal ilişkilerden kaçınma, yalnız kalma isteği, duygusal soğukluk ve ilgisizlik.
- Şizoaffektif Kişilik Bozukluğu: Şizofreni ile duygusal bozuklukların bir karışımını içeren bozukluktur. Gerçeklikten kopmalar (halüsinasyonlar) olabilir.
B Grubu Kişilik Bozuklukları (Duygusal Aşırılıklar ve Dürtüsellik)
- Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Başkalarının haklarını ihlal etme, suç işleme, sorumsuzluk ve empati eksikliği.
- Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu: Duygusal istikrarsızlık, bozulmuş benlik imajı, ilişkilerde aşırı bağımlılık ve terk edilme korkusu.
- Narsistik Kişilik Bozukluğu: Kendine aşırı hayranlık, başkalarını küçümseme, başarı ve güç hayalleri.
- Histerik Kişilik Bozukluğu: Dikkat çekmeye yönelik davranışlar, dramatize etme, aşırı duygusal tepki verme.
C Grubu Kişilik Bozuklukları (Kaygı ve Çekingenlik)
- Çekingen Kişilik Bozukluğu: Sosyal durumlardan aşırı kaçınma, eleştirilme korkusu, düşük özgüven.
- Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Başkalarına aşırı derecede bağımlı olma, karar verme yetisinde zorluk, terk edilme korkusu.
- Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu (OKB): Aşırı düzenlilik, mükemmeliyetçilik, esneklik ve verimlilikten yoksunluk.
Kişilik Bozukluklarının Belirtileri
Her kişilik bozukluğunun kendine özgü belirtileri olmakla birlikte, genel olarak aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- İlişkilerde sürekli zorluklar yaşama,
- Aşırı duygusal tepkiler gösterme ya da duygusal soğukluk,
- Gerçeklikten kopma veya aşırı şüphecilik,
- İleri düzeyde sabırsızlık veya dürtüsellik,
- Kendi değerini aşırı yüceltme ya da aşırı alçakgönüllülük.
Kişilik Bozukluklarının Tedavisi
Kişilik bozukluklarının tedavisi zordur çünkü bu bozukluklar genellikle uzun süreli ve kalıcıdır. Ancak tedavi mümkündür. Yaygın tedavi yöntemleri şunlardır:
- Psikoterapi: Kişilik bozukluklarının tedavisinde en etkili yöntemdir. Bireysel terapi, grup terapisi ve özellikle EMDR gibi teknikler kullanılır.
- İlaç tedavisi: Kişilik bozukluklarının tedavisinde doğrudan ilaç tedavisi genellikle etkili olmasa da, depresyon, anksiyete veya diğer eşlik eden bozuklukların tedavisinde antidepresanlar ve anksiyolitikler kullanılabilir.
Sonuç
Kişilik bozuklukları, kişilerin günlük yaşamlarını ve ilişkilerini önemli ölçüde etkileyebilir. Ancak tedavi, bireyin daha sağlıklı bir yaşam sürmesine ve ilişki sorunlarını yönetmesine yardımcı olabilir. Kişilik bozukluğu şüphesi olan bir kişinin profesyonel destek alması önemlidir.
